وابستگی کودک به مادر یکی از مهم‌ترین ارتباط‌های عاطفی در دوران کودکی است. این وابستگی از همان لحظه‌ی تولد شکل می‌گیرد و نقش بسزایی در سلامت روانی و عاطفی کودک خواهد داشت. در ماه‌های اولیه‌ی زندگی، نوزاد کاملاً به مراقبت‌های مادر وابسته است. او با شنیدن صدا، بوییدن بو و حس تماس پوستی مادر آرامش می‌یابد. مادر با شیر دادن، بغل کردن، لبخند زدن و حرف زدن با نوزاد پیوند عاطفی عمیقی با او برقرار می‌کند.
در سال‌های بعد نیز، مادر همچنان مهم‌ترین منبع آرامش و امنیت برای کودک به شمار می‌رود. کودکی که وابستگی ایمنی به مادر دارد، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کند و جهان اطراف خود را با شجاعت و کنجکاوی بیشتری کشف می‌کند. عواملی مانند حساسیت مادر به نیازهای کودک، پاسخ‌دهی مناسب و به موقع به گریه‌ها و درخواست‌های او و فراهم کردن محیطی امن و پر از محبت، در ایجاد و تحکیم وابستگی سالم کودک به مادر نقش تعیین‌کننده‌ای دارند.
اما برخی از کودکان وابستگی بیش از حد به مادر خود دارند و این باعث بروز مشکلاتی هم در خود کودک و هم در مادر می‌شود. وابستگی یکی از ان موضوعاتی است که ممکن است والدین آنها را تجربه کنند که در صورت بروز شدید آن از سوی کودک دارای یک‌سری معایب می‌باشد که در ادامه آنها را معرفی می‌کنیم.
محتوای پیشنهادی : دلایل لجبازی کودکان
معایب وابستگی کودک به مادر
وابستگی کودک به مادر حتی در کوتاه مدت
وابستگی بیش از حد به مادر می‌تواند باعث شود کودک در جدایی‌های کوتاه مدت هم به شدت ناراحت و پریشان شود. کودکانی که وابستگی افراطی به مادر دارند، به شدت به حضور او وابسته‌اند و از لحظه‌ای که مادر از دید آنها خارج می‌شود، احساس ناامنی و جدایی می‌کنند. حتی جدایی‌های کوتاه مدت مثل رفتن مادر به فروشگاه یا انجام کاری دیگر بیرون از خانه، می‌تواند باعث نگرانی شدید و گریه‌های طولانی کودک شود.
بعضی از این کودکان در زمان جدایی از مادر رفتارهای پرخاشگرانه یا بیش‌فعالی نشان می‌دهند. این کودکان اغلب نمی‌توانند در مهدکودک بمانند یا به راحتی با مراقبان دیگر ارتباط برقرار کنند. والدین باید با آرامش و صبوری کودک را در جدایی‌های کوتاه مدت همراهی کنند تا وابستگی افراطی‌اش کمتر شود.
عدم توانایی حل مسائل
کودکانی که وابستگی شدیدی به مادر دارند، برای حل مشکلات و مقابله با موقعیت‌های دشوار بیشتر به کمک و حمایت مادر متکی هستند. آنها اغلب تمایل دارند مسائل و چالش‌ها را به مادر ارجاع دهند تا خودشان به طور مستقل با آن مقابله کنند. این کودکان کمتر حاضرند ریسک کنند یا از طریق آزمون و خطا یاد بگیرند، زیرا وابستگی زیادی به تایید مادر دارند.
کودکانی که وابستگی شدید به مادر خود دارند اعتماد به نفس و خودباوری پایین‌تری نسبت به دیگر کودکان دارند و کمتر جسارت حل مستقل مسائل را دارند. آنها در برابر شکست‌ها و ناکامی‌ها آسیب‌پذیرترند و زود دلسرد می‌شوند. مادران باید فرصت‌هایی برای تجربه موفقیت‌ها و شکست‌های کوتاه مدت فراهم کنند تا توانایی حل مسئله کودک افزایش یابد.
بخوانید : بازی درمانی برای تاخیر در گفتار و مشکل تکلم کودکان
عدم داشتن استقلال در بزرگسالی
کودکانی که تا سنین بالای کودکی همچنان وابستگی شدیدی به مادر دارند، معمولاً در نوجوانی مشکلات بیشتری برای جدا شدن از خانواده تجربه می‌کنند. آنها اغلب نمی‌توانند به راحتی از خانه دور شوند برای ادامه تحصیل یا کار و همچنان به حمایت والدین وابسته می‌مانند. حس استقلال و خودباوری پایینی دارند و تصمیم‌گیری برایشان مشکل است.
درمان وابستگی بیش از حد کودک به مادر
نخست باید بررسی کنید که کودک تا چه حد وابستگی به مادر دارد. برخی از کودکان ممکن است به دلیل اعتماد به نفس کمی که دارند وابستگی بیش از حد را تجربه می‌کنند. برخی دیگر هم به دلیل مشکلاتی که در ارتباط با دیگر اعضای خانواده به‌خصوص پدر، خواهر یا برادر دارند این وابستگی را تجربه می‌کنند.
تعریف زمان‌بندی از سوی والدین
مادر باید زمان‌بندی مشخصی برای جدایی‌های کوتاه مدت از کودک ایجاد کند تا او به تدریج با جدایی کنار بیاید. مادر باید ابتدا جدایی‌های بسیار کوتاه مدت، مثلاً ۵ دقیقه‌ای، در روز داشته باشد. به تدریج با افزایش اعتماد کودک، مدت زمان جدایی را افزایش دهد، مثلاً از ۵ دقیقه به ۱۰ دقیقه و سپس ۱۵ دقیقه. سعی کند جدایی‌ها در طول روز و در شرایط مختلف انجام شود تا کودک عادت کند. به تدریج و با صبر و حوصله، جدایی‌های کوتاه‌مدت برای کودک عادی و قابل تحمل می‌شود.
تشویق کودک به انجام بازی‌ها و فعالیت‌های مستقل
والدین باید اسباب‌بازی‌ها و وسایلی را در اختیار کودک قرار دهند که تشویق‌کننده بازی مستقل باشد. از کودک بخواهید کارهای ساده‌ای مثل پوشیدن لباس یا جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها را خودش انجام دهد. وقتی کودک مشغول بازی یا فعالیت مستقل است، از اتاق خارج شوید اما مرتباً سرک بکشید و تشویقش کنید. به تدریج مدت زمانی را که کودک تنها بازی می‌کند افزایش دهید. به تدریج کودک علاقه‌مند می‌شود زمان بیشتری را به صورت مستقل سپری کند.
تقویت مسئولیت پذیری
والدین باید در موقعیت‌های کوچک و ایمن، انتخاب‌هایی را در اختیار کودک قرار دهند مثل انتخاب پوشاک یا غذا. به جای اینکه خودتان تصمیم بگیرید، از کودک بخواهید تصمیم بگیرد اما او را در این کار هدایت کنید. وقتی کودک تصمیم گرفت، حتی اگر اشتباه بوده، از او حمایت کنید تا اعتماد به نفسش بالا رود. مسئولیت‌هایی متناسب با سن به او بدهید مثل مرتب کردن اسباب بازی‌ها یا آب دادن گل‌ها. به تدریج مسئولیت‌ها و تصمیم‌گیری‌های مهم‌تری را به او واگذار کنید تا استقلالش افزایش یابد
جدا کردن اتاق خواب
یکی از راه‌های موثر برای کم‌کردن وابستگی شدید کودک به مادر، انتقال او به اتاق خواب جداگانه‌ای است. البته این کار باید به آرامی و در سن مناسب انجام شود، معمولاً پس از 3 سالگی می‌توان شروع کرد. ابتدا اتاقی را برای کودک آماده کنید و بگذارید چند شب هفته را در آنجا بخوابد تا عادت کند.